Geld of motor? De achtergronden waarom Andretti is afgewezen door F1

Machtsstrijd FIA en F1 op meerdere vlakken zichtbaar

Als een grote verrassing komt het nieuws van afgelopen woensdag niet. Meteen nadat de FIA in oktober groen licht gaf voor de Formule 1-plannen van Andretti was al duidelijk dat stap twee veel lastiger zou worden. Voor Formule 1-deelname moeten twee partijen akkoord gaan: de FIA als regelgever van de sport en de Formule 1 zelf – meer specifiek Formula One Management (FOM) – als commerciële rechtenhouder. FIA-president Mohammed Ben Sulayem was er vanaf het begin veel aan gelegen om extra teams aan te trekken, waarbij hij inzette op een elfde formatie en bij meer fatsoenlijke aanmeldingen zelfs op een twaalfde team.

De Formule 1-organisatie zit er aan de andere kant niet op wachten, hetgeen voor een belangrijk deel wordt gedreven door de bestaande teams. Doordat FIA en FOM beslissen, hebben de huidige tien teams geen directe stem in het proces, maar indirect hebben ze wel gepoogd om zoveel mogelijk invloed uit te oefenen. Het gaat vooral om de financiën, die hieronder nog uitgebreider aan bod komen. Teams wisten dat ze Andretti niet rechtstreeks konden weren en hebben daardoor FOM en F1-president Stefano Domenicali opgeroepen om in hun belang te handelen, wat met het statement van afgelopen woensdag voor de komende jaren in ieder geval gebeurt.

Interessant is dat er op meerdere vlakken wrijving bestaat tussen de FIA en Formule 1. Het bleek treffend bij de verdachtmakingen over Toto Wolff afgelopen winter, waarbij de FIA liet weten een onderzoek te starten en de Formule 1 samen met alle teams verbolgen reageerde. Het feit dat zoiets in de publiciteit is uitgevochten zegt iets over de onderlinge verhoudingen, net zoals het Andretti-dossier volledig in de publiciteit is uitgevochten. Doordat de FIA groen licht gaf, heeft het de Formule 1 voor het blok gezet. Aan de ene kant werd de F1-organisatie geacht om namens de huidige teams te handelen, aan de andere kant probeert F1 de Amerikaanse markt te veroveren en zou het afwijzen van Andretti een slecht signaal zijn richting de Amerikaanse fans. Een bijzonder lastige afweging, waarbij de eerstgenoemde optie getuige het statement heeft ‘gewonnen’, in ieder geval voor de komende jaren. 

Teams bang om inkomsten te verliezen: 2028 een slim spel?

Een belangrijke factor in deze tegenstelling tussen de FIA en F1 is weinig verrassend geld. Aan de ene kant kan de FIA meer inschrijfgeld incasseren met een extra team op de grid, waardoor ook die partij tot op zekere hoogte een financieel motief heeft. Bij het afwijzen van Andretti speelt het financiële motief een nog grotere rol. Zo zijn de bestaande Formule 1-teams bang om inkomsten mis te lopen. De taart met televisie- en prijzengelden moet dan immers niet langer in tien, maar in elf punten worden gesneden. Om dat verlies per team op te vangen, is in het Concorde Agreement opgenomen dat een nieuwkomer tweehonderd miljoen dollar als een zogenaamde entry fee moet betalen. Een bedrag om de overige teams te compenseren voor de verminderde inkomsten.

Probleem is echter dat teams dit bedrag niet meer van deze tijd vinden. De sport is in de voorbije jaren veel meer waard geworden en dus vinden formaties de drempel van tweehonderd miljoen voor een nieuwkomer te laag. Het zou volgens de huidige teams minimaal richting de zeshonderd miljoen dollar moeten gaan, waarbij er ook nog hogere bedragen zijn genoemd.

Er zitten twee kanten aan het financiële verhaal. Enerzijds is het voor fans die graag meer auto’s op de grid willen frustrerend dat de financiële motieven van teams een belangrijke rol spelen in het afwijzen van Andretti. Het is meer dan eens aangeduid als hebzucht – en deels terecht – al zit er ook een andere kant aan het verhaal. Zo heeft James Vowles aangegeven dat Williams financieel nog niet boven Jan is en dat het team nog steeds aan het puinruimen is. Doordat F1 de wind in de zeilen heeft kan dat nu, al zeggen dergelijke teams het niet meer te kunnen doen als de inkomsten ineens dalen. Bovendien vinden ze dat ook onrechtvaardig, aangezien ze mindere tijden hebben meegemaakt en nu de betere tijden nodig hebben om gaten in de begroting te dichten. Anderzijds is het ontegenzeggelijk waar dat F1-teams uit eigenbelang het onderste uit de kan willen hebben en derhalve tegen iedere ingreep zijn die hen geld kost, zelfs als die ingreep beter zou zijn voor de sport als geheel.

Interessant – en tot dusver onderbelicht – is de timing. De Formule 1 zet de deur voor 2028 op een kier, waarbij er vooral naar de motorische situatie wordt gewezen – waarover later meer. Het jaartal is financieel echter ook van groot belang en niet toevallig gekozen. Zo loopt het huidige Concorde Agreement tot het eind van 2025 en moet er voor de periode vanaf 2026 een nieuwe deal worden gesloten. In dat opzicht is het bepaald geen toeval dat F1 de deur voor 2025 nu zo hard dichtgooit, aangezien Andretti dan nog onder de huidige regels zou vallen met de tweehonderd miljoen als instapgeld. Door dingen op de lange baan te schuiven, verschaffen de Formule 1 en de teams zichzelf tijd om de financiële drempel fors te verhogen. Met een nieuw Concorde Agreement kan de entry fee namelijk alsnog flink de hoogte in worden gejaagd. In dat opzicht is het heel makkelijk om 2028 nu als een mogelijke lifeline aan te duiden voor Andretti, terwijl F1-deelname in de tussentijd financieel veel minder aantrekkelijk kan worden gemaakt voor Andretti.

De bezwaren van F1: Geen toegevoegde waarde zonder eigen motor?

In de praktijk spreken de Formule 1 en teams zelden uit dat het deels om het geld te doen is. In plaats daarvan wordt er over ‘de toegevoegde waarde’ gesproken. Een elfde team moet de taart als geheel groter maken, zodat elf punten vergelijkbaar zijn met de huidige tien punten. De voornaamste conclusie van het afgeronde onderzoek luidt dat de Formule 1 die meerwaarde bij Andretti nog niet ziet. FOM geeft er vele redenen voor, waarbij er onder meer wordt geïmpliceerd dat Andretti het Formule 1-project onderschat door richting 2025 voor slechts één seizoen een auto te willen bouwen en tegelijkertijd de 2026-auto te ontwikkelen. F1 trekt in twijfel of Andretti competitief kan zijn en, zo luidt de gedachte, bij een extra achterhoedeteam is niemand gebaat.

De voornaamste factor bij de toegevoegde waarde is de motor. Cadillac en daarmee General Motors hebben aangegeven op termijn een eigen F1-motor te willen bouwen voor het Andretti-project, maar dat was nog niet de opzet voor 2025 of 2026. Andretti zou eerst een klantenteam worden, alleen luidde de vraag nog met welke krachtbron. De Amerikanen hadden in eerste instantie een motorendeal met Renault, maar die is verlopen. Het statement van de Formule 1 impliceert dat er nadien nog geen nieuwe deal is gesloten, waardoor F1 in het slechtste geval één van de huidige fabrikanten – die nu de minste motoren levert – zou moeten verplichten om Andretti te voorzien. Dat wordt in het statement ‘schadelijk’ voor het kampioenschap genoemd.

Dat de Formule 1 zo hamert op een eigen krachtbron, verklaart samen met het bovenstaande over het Concorde Agreement waarom 2028 prominent in het statement staat. Als Andretti tegen die tijd wél een eigen krachtbron van General Motors heeft, laat FOM doorschemeren dat de kans op F1-deelname groter is, al kunnen de financiële eisen tegen die tijd dus heel anders zijn.

Meerwaarde blijft subjectief, wat nu voor Andretti?

Waar het logisch is dat de Formule 1 een grote speler als General Motors binnenboord wil hebben als een serieuze motorleverancier in plaats van een Cadillac-stickertje, blijft de term ‘toegevoegde waarde’ subjectief. Want is het feit dat er geen eigen motor wordt gebouwd een reden om het voorstel van tafel te vegen? Met McLaren en Williams zijn zelfs twee van de meest iconische Formule 1-teams klantenteams. Natuurlijk zijn die formaties gezien de historie niet te vergelijken met Andretti, maar het onderstreept wel dat klantenteams van meerwaarde kunnen zijn in de hedendaagse Formule 1.

Dat laatste geldt ook op het gebied van de rijdersmarkt. Richting 2024 is andermaal gebleken dat de rijdersmarkt op slot zit, zeker als het gaat om de doorstroming van talent uit de opstapklassen. Zo is er na de overtuigende Formule 2-titel nog geen plek voor Felipe Drugovich gebleken op het hoogste niveau en geldt hetzelfde na zijn lovenswaardig goede invalbeurt voor Liam Lawson. Een Amerikaans team kan bovendien een springplank vormen voor Amerikaanse coureurs, al dan niet uit de IndyCar Series. Het verschaffen van meer opties op de rijdersmarkt is voor de sport als geheel een vorm van toegevoegde waarde, alleen is die vorm niet meteen in geld uit te drukken.

Bovendien zullen de Andretti-kopstukken bij de term toegevoegde waarde met een schuin oog kijken naar teams als Haas. Dergelijke formaties zitten natuurlijk al in de sport en hoeven niet te voldoen aan de criteria, maar met sportieve prestaties die niet zijn om over naar huis te schrijven en een businessmodel dat vooral rust op zoveel mogelijk van Ferrari overnemen, valt de toegevoegde waarde daarvan ook in twijfel te trekken. Het betekent niet dat bestaande teams zoals Haas nu naast dezelfde meetlat moeten worden gelegd, maar onderstreept wel dat de toegevoegde waarde een subjectieve term blijft en dat er onder die noemer ook andere belangen verstopt zitten.

Het maakt afsluitend dat het afwijzen van Andretti meerdere achtergronden kent, die deels wel en deels niet in het statement staan. Bovendien roept het hameren op 2028 vragen op, vragen die in de komende tijd moeten worden beantwoord. Want heeft Andretti zin om te wachten en kan dat überhaupt met engineers die tot nu toe aan de F1-plannen hebben gewerkt? De komende jaren valt die engineers niets conceets in de Formule 1 te bieden. Bovendien zal het nieuwe Concorde Agreement nu nog belangrijker worden, aangezien het voor Andretti cruciaal is hoe hoog de financiële drempel wordt. Het nieuws van afgelopen woensdag heeft duidelijk gemaakt dat we de komende jaren geen elfde team hoeven te verwachten, al moeten er nog vele vragen worden beantwoord alvorens kan blijken of dit nieuws alleen uitstel of in het slechtste scenario afstel betekent voor Andretti. Wordt – ondanks dat de deur voor nu dicht is – ongetwijfeld vervolgd.